وضعیت سل دامی در ایران و راهکارهای مناسب جهت کنترل آن

سل یکی از بیماری­های عفونی و قابل انتقال بین انسان و حیوان است. عامل سل باکتری میکوباکتریوم (Mycobacterium) می­باشد. عامل سل گاوی به نام میکوباکتریوم بویس یکی از اعضاء کمپلکس میکوباکتریوم توبرکولوزیس (عامل سل انسانی) نامیده می­شود. سل از بیماری­های مهم نشخوارکنندگان به ویژه گاو و بز در سراسر جهان از جمله ایران می­باشد. باسیل سل علاوه بر انسان و نشخوارکنندگان، حیوانات خانگی و حیات وحش را نیز مبتلا می­کند، لذا امر کنترل و مبارزه با این بیماری مشکل است. سگ و گربه از جمله حیوانات هستند که نسبت به سه گونه باکتری انسانی، گاوی و مرغی حساس ­می­باشند و انتقال از این حیوانات به انسان و دام به راحتی امکان­پذیر است. پرندگان خانگی مانند قناری نیز به سه گونه باکتری حساس بوده و از این نظر در کنترل بهداشت انسان و دام از اهمیت زیادی برخوردارند. در رابطه با انتقال سل علاوه بر منابع دامی و حیوانات خانگی، امروزه با شیوع بیماری سرکوب­کننده ایمنی مانند ایدز که در کشور ما روز­به­روز به تعداد مبتلایان افزوده می­شود باعث تضعیف ایمنی و به دنبال آن بسیاری از بیماری­ها از جمله سل بر انسان­ها مستولی می­گردد. علاوه بر سل انسانی (میکوباکتریوم توبرکولوزیس) عامل سل گاوی (میکوباکتریوم بویس) از عمده­ترین منبع عفونت و انتقال به انسان است لذا کنترل و در نهایت ریشه­کنی سل در جمعیت گاوی همواره در اولویت سازمان­های ذیربط مانند سازمان دامپزشکی قرار دارد.